Genellikle yapı malzemesi olarak kullanılan ve uzun yıllar yaşayabilen Porsuk ağacı, diğer adıyla Sakız ağacı kendi kök, gövdelerinden yeni gövdeler oluşturarak varlığını koruması sebebiyle uzun yaşayan ve insanlar tarafından kutsal görülen bir ağaçtır. Bu nedenle de ölümsüzlük ağacı olarak adlandırılmaktadır.
Çiçeklenme döneminde hoş kokusuyla dikkat çeken Porsuk ağacı genel olarak Anadolu’ya özgü bir ağaçtır ve Anadolu’nun özellikle batı kesimlerinde yetişmektedir. Yaprakları koyu yeşil, kabuğu ise açık renkli ve çatlaklıdır. Nemli ve verimli toprakları seven Porsuk ağacı genellikle ılıman bölgelerde, yarı gölge ve güneşli alanlarda yetişir. Yetiştiği toprağın pH seviyesi ise 6 ila 7 arasında olmalıdır.
Porsuk ağacı sert ve dayanıklı yapısı sayesinde birçok alanda kullanılabilmektedir. Ancak genellikle mobilya, yapı malzemeleri ve dekorasyon ürünleri yapımında tercih edilir. Porsuk ağacından yapılan mobilyalar, dayanıklılığı, kolay ve rahat şekil alabilmesi bununla birlikte güzel desenleriyle popülerdir. Bu sebeple de mobilya alanında aranan bir ağaç türüdür. Diğer yandan porsuk ağacının odunsu dokusu, lüks evlerin, konakların ve ofislerin iç dekorasyonunda kullanılan paneller, döşemeler ve kaplamalar için de ideal bir malzemedir. Ayrıca müzik aletleri yapımında, özellikle de gitar yapımında da kullanılmaktadır.
Yüksek orman oluşumu potansiyeline sahip, yıl boyunca yapraklarını dökmeyen ve kırmızı meyveleri ile dikkat çeken Porsuk ağacı Türkiye’nin endemik bitkilerinden biridir. En yaygın olanları Doğu Karadeniz Bölgesi’nde yetişen Fagus orientalis ve Köroğlu Dağları’nda yetişen Fagus sylvatica türleridir.
Ülkemizde Zonguldak ilinin Alaplı ilçesi sınırlarında Gümeli beldesindeki 398 ha büyüklüğündeki Gümeli Tabiat Anıtı içerisinde yer alan Gümeli Porsuğu dünyanın en yaşlı Porsuk ağacı unvanına sahiptir. Bilimsel adı Taxus Baccata L. Olan Gümeli Porsuğu dünyada bugüne kadar tespit edilmiş, yaşayan en yaşlı 5 ağaçtan biri olup, 2023 yılı itibariye 4119 yaşındadır. 11.03.2008 tarihinde Tabiat Anıtı olarak tescillenen Gümeli Tabiat Anıtı içinde yer alan Gümeli Porsuğu medeniyetlere şahitlik etmiş geçmişin izlerini günümüze taşımıştır. Uzun yıllar ayakta kalmayı başararak Türkiye’nin bilinen en yaşlı ağacı olma özelliğine sahiptir.
Tarih sayfalarının değişmesiyle kaderi de değişen ve her medeniyetle yeni bir yolculuk yaşayan Gümeli Porsuğunun boyu 25,5 metre ve çevresi 7,7metresir. Halen diri ve sağlıklı olup daha nice 4000 yıl daha yaşayacağı ümit edilmektedir.
Porsuk ağacı, sadece farklı kültürlerde yüklendiği sembolik anlamlar açısından değil, kabuğundan yaprağına her zerresine yayılmış toksinler açısından da hayli zengin bir bitkidir. Tıp alanında da çeşitli şekillerde kullanılmış ve özelikle elde edilen zehir ilaç alanında değerlendirilmiştir. İbni Sina 1021 yılında kaleme aldığı, El-Kanun fi't-Tıb, kitabında bu bitkiyi kalp ilacı olarak tanımlanmıştır. Günümüzde kanser tedavilerinde de kullanılmaya başlanış ve 1962 yılında ABD'de yapılan bir araştırmada, erişkin Pasifik Porsuk ağacı kabuklarından elde edilen taksolün antikanserojen etkiye sahip olduğu keşfedilmiştir. Bu keşiften otuz yıl sonra, 1992 yılında yumurtalık kanserinin ilacı olarak piyasaya sürülmüştür. Bugün orijinal ilacın varyasyonları meme, akciğer, baş, boyun kanserleri ve AIDS ile bağlantılı tedavilerde kullanılmaktadır. Porsuk yaprağı çayı, cilt hastalıklarına ve solunum yolu enfeksiyonlarına da iyi geldiği ifade edilmektedir. Romalı şair Virgilius ve doğa bilimci Yaşlı Plinius eserlerinde yay ve zehirli ok yapımında Porsuk ağaçlarının kullanıldığından bahsetmişlerdir.
Porsuk Ağacı Antik Yunan mitolojisinde de yer almış, ilaç ve zehirlerle ilişkisi olan tanrıça Hekate'ın kutsal bitkilerinden birisi olarak anılmıştır. Antik Yunanlar, Hekate'ye kurban ettikleri boğaların boyunlarına porsuk çelenkleri asıp; cenaze törenlerinde porsuk dalları yakarlarmış.
Porsuk ağacı, Türk mitolojisinde önemli bir yere sahip ilginç özellikleri olan bir ağaçtır. Birçok inanışa göre, Porsuk ağacının altında yaşayan örümcekler insanlara bilgi verir bu yüzden porsuk ağacı Türk kültüründe bilgi ağacı olarak anılmaktadır. Aynı zamanda, porsuk ağacının dalları da her yöne doğru yayıldığı için bireylerin hayatındaki her yöne açık olması gerektiğini simgeler.
Sağlık açısından da oldukça faydalı olan Porsuk ağacına, yeraltına uzanan dallarından yeniden filizlenmesi, uzun ömürlü bir ağaç olması nedeniyle yenilenme gücü olduğundan, birçok kültürde kutsiyet de atfedilmiştir. Ölümle, ölümsüzlükle, yeniden doğuşun sembolü ve yeraltı dünyasıyla ilişkilendirilmesi yönüyle birçok Avrupa kültüründe çok eski zamanlardan bu güne hayat ağacı olarak anıla gelmiştir.
Ülkemizin en uzun yaşayan ağacı unvanını taşıyan Gümeli Porsuğunu görmek için rotanızı batı Karadeniz’e Zonguldak ilimizin Alaplı ilçesine çevirmelisiniz
Yorum Yazın :Misafir
