Önder GÜZELARSLAN
17.04.2021 / 15:55

Adalet, hakkın hukukun gözetilmesi ve yerine getirilmesi anlamına gelir. Haklı ile haksızın ayırt edilmesini adaletle sağlayabiliriz. Bunun gerçekleşebilmesi için de temel hukuk kurallarına ihtiyacımız vardır.

Tarih boyunca ve eski çağlardan bu yana düşünürler adalet kavramı üzerine kafa yormuşlardır. Kutsal kitapların hepsinde de adalete dair ve adil olmaya ilişkin bölümler bulunmaktadır. Platon’a göre adalet en yüce erdemlerden biri, insanın ve devletin temel davranış kuralları arasındadır. Aristoteles ise adaleti, eşitlik olarak kavramı üzerinden değerlendirerek, herkese eşit davranmak adalet için yeterli değildir diyerek, bir hukuk düzeni güçsüzleri koruduğu ölçüde adaletli olabilir ifadesinde bulunur. 18. yüzyılda Aydınlanma Çağı düşünürleri ise adaleti daha dar anlamda değerlendirirler. Onlara göre hukuka ve hukuksal eşitliğe uygunluk adalet için yeterlidir. Ne var ki, hukuk düzeni her zaman adil olmayabilir. Günümüzde adalet kavramı içine sosyal adalette dahil edilerek adaletin kapsamı genişletilmiştir. Sosyal adalet denilince akılımıza, ekonomik, sosyal ve kültürel değerlerin dağılımındaki dengesizliklerin giderilmesi ve toplum içindeki zayıf ve güçsüzlerin devlet tarafından korunması ve onlara yardım edilmesini de ihtiva eder.  

Adalet denilince akla ilk gelen hukukun üstünlüğüdür. Ancak tarihsel serüvene baktığımızda bu her zaman böyle olmamıştır. Ve çoğu zaman tam tersi üstünlerin hukuku şeklinde cereyan etmiştir. Toplumlar genelde bu yönüyle çoğu zaman adaletsizlikten yakınmışlardır. Yine tarihe baktığımızda asrısaadet, Dört halife dönemi, halife Abdülaziz zamanı ve Osmanlı Devleti’nde adalet tam anlamıyla uygulanmış hukuk öncelikli olmuş, kişiler üstün olduğu için hukukun önüne geçmelerine müsaade edilmemiştir. Adalet dediğimizde aklımıza iki önemli isim gelmektedir. Bunlardan birisi İran hükümdarlarından Nûşirevân bir diğeri de  halife Hz. Ömer’dir.

Adalet timsali Nûşirevân ile Hz. Ömer ve Sa’d İbni Vakkas Hazretleri arasında geçen şu olay adalet kavramını bize çok güzel izah etmektedir. Hikâyeye göre:

Hz. Ömer ve Sa’d İbni Vakkas Hazretleri, İran’a at satmaya giderler, ancak bir grup genç atlarını gasp etmiş. Orada üzüntülü bir şekilde bir handa konaklarlar iken hancı yanlarına gelir ve neden üzüntülü olduklarını sorar. Onlarda olan biteni hancıya anlatırlar, hancı onlara şunu söyler:

-Bizim hükümdarımız son derece adildir. Gidin ona olayı anlatın. O muhakkak ya atlarınız bulur ya da bedelini size öder demiş.

Ertesi günü  Hz. Ömer ve Sa’d İbni Vakkas Hazretleri, pazar yerine gidip her zaman oradan geçen hükümdarı beklemeye koyulurlar. Gerçekten de hükümdar Pazar yerine gelip tek tek halkın dertlerini dinlemeye başlamış ve onlara çözüm bulmak için gayret göstermiş. Sıra kendilerine geldiğinde başlarından geçen olayı hükümdar Nûşirevân’a anlatmışlar. Nûşirevân dikkatlice onları dineldikten sonra atları alanın oğlu olduğunu öğrenmiş. Onlara bir kese altın takdim etmiş ve atları da bulacağını söylemiş. Hz. Ömer ve Sa’d İbni Vakkas Hazretleri geri hana dönerek hancıya durumu anlatırlar. Hancı şaşkın halde benim bildiğim adaletiyle ünlü Nûşirevân böyle davranmaz, oğlu olunca adaleti rafa mı kaldırıyor. Ertesi günü hiddetli bir şekilde hükümdar Nûşirevân’ın huzuruna çıkmış ve suç işleyen başkası olunca cezalandırılır ancak oğlunuz olunca cezasız mı? Kalır. Bu nasıl adalet diye sorar:

Hükümdar Nûşirevân hiddetlenerek hancıya şunu söyler:

“Var git at sahiplerine söyle yarın şehri terk etsinler. Lakin biri şehrin kuzeyinden diğeri ise güneyinde çıkış yapsın.”

Ertesi günü atların değerini fazlasıyla alan Hz. Ömer ve Sa’d İbni Vakkas Hazretleri şehri denildiği gibi iki farklı çıkışından terk ederler. Ve tam çıkışta biri şehrin kuzeyine bir diğeri de güneyinde asılmış, atı alan ve hükümdara yanlış tercümanlık yapan iki kişiyi görürler. Böylece hükümdar  Nûşirevân’ın adaletine şahit olurlar.

Aradan yıllar geçer Hz. Ömer Müslümanların halifesi olur. Sa’d İbni Vakkas da Mısır Valisi. Mısır’da insanların İslam’a alıştırıldığı dönemde bir cami yapılmasına karar verilir. Cami yapılması içinde en uygun olan arazi bir Yahudi’ye aittir. Yahudi kişi cami yapımı için arsasını vermek istemez. Onun rızası olmasa da cami yapımına başlanmıştır. Bir gün Müslüman komşusu Yahudi’yi üzgün vaziyette görür ve sebebini sorar. Yahudi komşusuna:

“Benim arsama rızam olmadan sizin valiniz cami yapıyor.” Müslüman olan Yahudi komşusuna Medine’ye git halife Hz. Ömer’e durumu anlat senin derdine mutlaka bir çare bulacaktır. Yahudi koskoca halife beni dinler mi hiç diye endişelenir ancak komşusunun tavsiyesine uyarak doğruca Medine’ye gider. Medine’de halife Hz. Ömer’i bulur ve derdini ona anlatır.

Hz. Ömer Yahudi’nin söylediklerini duyunca hiddetlenir ve celallenir. O an bir not yazarak Yahudi’nin eline tutuşturur:

“Var git bunu valiye ver” der.

Yahudi bu yazışmadan pek bir şey anlamaz. Derdinin çözülmediğini düşünerek üzülür ve halifenin huzurundan ayrılır. Doğruca Mısır’a gelir ve ümitsiz bir şekilde elinde not yazılı kağıdı vali Sa’d İbni Vakkas’a uzatır.

Vali halifenin gönderdiği not kağıdını eline aldığında enteresan bir olay olur. Notu okuyan vali titreyerek yerinden zıplar ve korku içinde hemen arsayı boşalttırır. Akabinde de Yahudi’ye güzel bir ev imar ettirir, bir miktarda yardımda bulunur. Yahudi olanlara çok şaşırır. Yaşadıkları karşısında şaşkındır. Yaşadığı bu durumu kendisini halifeye gönderen Müslüman komşusuna anlatır. O Müslüman komşusu da ona der ki:

“Halifenin verdiği kağıtta ne yazılıydı?”

“Bilemiyorum ama şöyle bir not yazılıydı.”

“Unutma ki ben Nûşirevân’dan daha adilim!

Gerçekten de Hz. Ömer’in adaleti, “Adalet güneşi” simgesiyle tarihe geçmiştir.

Yine Osmanlı döneminde de adalete dair önemli ve güzel örnekler yaşanmıştır.

Adalet toplumsal bir olgudur, toplumsal yükümlülükler açısından eşitlik ilkesine ya da hak eşitliği ilkesine dayanır, hatta toplumsal düzeyde haklar dengesidir.
 

 

PARALEL AÇMAZ - 1 PARALEL AÇMAZ - 2 EĞİTİM, ERDEMLİLİK ve BAŞARI EĞİTİLMEMİŞ EĞİTİMLİLER PADİŞAHIN İŞİ NE ? KISSADAN HİSSE! HALEP İZLENIMLERİ MANİSA ve AK PARTİ TARİHTEN İBRET ALMA DÜRÜSTLÜK GÜNDEME DAİR YOLDAN GÜZEL GEÇMEK DİVRİĞİ ULU CAMİİ 1 DİVRİĞİ ULU CAMİİ 2 MEDENİYET İNSANI YETİŞTİREMEMEK YAPBOZA DÖNEN EĞİTİM İSTİFALAR VE SONRASI YERLİ ÜRET, YERLİ TÜKET KÜLTÜR EMPERYALİZMİ MEDENİYETİMİZİ TANIMAK (AHLAT) AHLAK DEJENERASYONU 24 HAZİRAN NE ANLAM GELİYOR? 24 HAZİRAN SEÇİM SONUÇLARINA BAKIŞ! YENİ DÖNEMDEN BEKLENTİLER - 1 YENİ DÖNEMDEN BEKLENTİLER - 2 TANIMAKLA BAŞLAR HERŞEY AİLE KURUMUNA BAKIŞ EĞİTİMDE ÜMİTVAR OLALIM MI? ADAY PROFİLİ NASIL OLMALI! 2019 YEREL SEÇİMLERE DOĞRU! NE KADAR BİZİZ? GÜNEYDOĞU İZLENİMLERİ ve MARDİN GÜNEYDOĞU İZLENİMLERİ 2 Mahalli Seçimlere Doğru 1 Mahalli Seçimlere Doğru-2 Mahalli Seçimlere Doğru-3 YEREL SEÇİMLERİN ARDINDAN KİTAP FUARINDA KAYBOLDUM RAMAZAN BİZE NE DİYOR? SEYYİDET NEFİSE 23 HAZİRAN İSTANBUL SEÇİMİ SABIR, ŞÜKÜR VE FÜTÜVVET AİLEME DOKUNMA KURBAN BİZE NE İFADE EDİYOR? BELEDİYECİLİK ANLAYIŞI ÜZERİNE TARİH PALU’DUR, PALU TARİHTİR ZOR İŞE TALİP OLMAK ŞEHZADELER'E YAKIŞIR BİR BELEDİYE NİMETLERİN HESABI! MANİSA'YI BEKLEYEN TEHLİKELER DOĞU BATI KÖPRÜSÜ YEŞİL ÇAY PUDRASI TERMİK SANTRALLER ve FİLTRE MEVZUSU KAYYUMLAR YERLİ OTOMOBİL TOGG GÖNLÜNE GİREMEDİĞİNİZ KİŞİNİN KAFASINA GİREMEZSİNİZ! NASIL BİR RUH HALİ ŞEHİRLERİN RUHU OYUNCAK MÜZESİ SAĞLIK MESELESİ HABİB BABA VE İBRETLİK HİKAYESİ GÖNÜLLER YAPMAYA GELDİM SABIR VE TEVEKKÜL İNSANA KENDİ İHTİYAÇLARININ BİLGİSİ VERİLMEMİŞTİR ALLAH’IN SENİ BİLMESİ YETER BİR AKÇEYE SATIN ALINAN KÖŞK MÜSLÜMANLAR KARDEŞTİR SEFERTASI İNSAN KENDİSİNDE OLMAYANI BAŞKASINA VEREMEZ DİLİMİZİN HALİ SESSİZ GEÇEN RAMAZAN FUDAYL BİN IYAD’DAN HARUN REŞİT’E NASİHAT İMAM HATİPLİ YILLARDAN BİR HATIRA ( 12/A SINIFI) DONDURMANIN BAŞKENTİ “KAHRAMANMARAŞ” BİR AVUÇ KÖMÜR İÇİN BİR ÖMÜR VERENLER ŞUHUT KAYMAKAMI VE KEŞKEK EVİ ŞİFA KAYNAĞI BAL İNANÇ TURİZMİNDE HANGİ NOKTADAYIZ? SAKLI TERMAL CENNET SİMAV VE ÇİTGÖL ÖNDER 17. KURULTAY İZLENİMLERİ BEDAVA ELEKTRİK SİSTEMİ (ZBS) BEREKETİN SİMGESİ KENEVİR ( KENDİR ) BİNBİR MUCİZE KENEVİR CANDAN GÜZEL İNSAN ORMAN ENDÜSTRİ MÜHENDİSLERİ’NİN IZDIRABI DEĞERLERİMİZE SAHİP ÇIKABİLDİK Mİ ? YEREL BİR TAD TARHANA CİPS YAVUZ SULTAN SELİM VE MANİSA VAKFI ÖNCE FİİLİ DUA BİR TOHUM HİKÂYESİ FIRAT NEHRİ VE KÖMÜRHAN KÖPRÜSÜ ARILARIN DÜNYASI MUSTAFA HAYRİ ÖĞÜT EFENDİ KÜLTÜR DÜNYASINDA NEREDEYİZ? SAVUNAN ADAM PROF. DR. NECMEDDİN ERBAKAN FACİAYA DÖNÜŞEN EĞİTİM EKMEK TİMSAHIN AĞZINDA RANT EKONOMİSİ ADALET VE ÖZGÜRLÜK TAHNÎK NEDİR? MEDENİYETLE DÜNYAYA DAMGA VURMAK YARATILIŞ GAYEMİZ YÜREKLERİ TİTRETEN BİR İMAN HİKÂYESİ MİNERAL DEPOSU KAKTÜS MGV DEN AGD YE MİLLİ VE MANEVİ GENÇLİK BİR GEZİNİN ARDINDAN ULUDAĞ ETEKLERİNE YOLCULUK ORGANİK TABİİ GÜBRE SENİ ÖLDÜRMEYE GELEN SENDE DİRİLSİN YURT MESELESİ İŞSİZLİK Mİ? İŞ BEĞENMEMEZLİK Mİ? İNÂBE TARİHE SIĞMAYAN YİĞİT “KOCA SEYİT ONBAŞI” MAL VE EVLADIN FAYDA ETMEYECEĞİ GÜN ABDÜLFETTAH BAĞDADİ EL-AKRİ HAZRETLERİ DOĞRULUK NUSRETİYE CAMİİ VE MUHAMMED EMİN KUYUCU HOCA BUĞDAY ÇİMİ MERMALATI “UĞUT” BİR SEVDA SIFIR ATIK “ÇEÇO” İLGİNÇ HİKÂYESİYLE KILIÇ ALİ PAŞA CAMİİ GÖNÜL ERBABI OLMAK ALTIN SARISI BİR BAHARAT “SAFRAN” ATEŞBAZ-I VELİ ŞEMSETTİN YUSUF TÖRE, YAŞ ALMA VE TECRÜBE GÖNÜLLER YAPMAYA GELEN BAŞKANDAN YUNUS EMRE’YE ANLAMLI PROJE SANAT, EDEBİYAT VE KİTAP SEYYİD KURTŞEYH DEDE VE DEVREKÂNİ ZAFERLER İLE GEÇEN AY “AĞUSTOS” SOFRALARIMIZIN VAZGEÇİLMEZ BAHARATI “ZENCEFİL” ŞEHİRLER ÖLÜRKEN MEDENİYETLER DE YOK OLUYOR! SERMAYESİ ERİYEN ADAM İNSANLIK TARİHİ VE MEDENİYETLERİN DOĞUŞUNA İMKÂN SUNAN MEYVE İNCİR NÜKTEDAN BİLGE İNSAN NASREDDİN HOCA KAZDAĞLARI ETEĞİNDE BİR EKO TURİZM DURAĞI SOMA VE EMİR HIZIR BEY CAMİİ AKDENİZ MUTFAĞININ ŞİFA DOLU SEBZESİ ENGİNAR BAYRAK ŞAİRİ ARİF NİHAT ASYA DÜNYAYI YAŞANIR KILMANIN YOLU MUĞLA’NIN MANEVİ GÜNEŞİ “ŞÂHİDΔ HAZRETLERİ CÖMERTLİĞİN EN ÜST DERECESİ ÎSAR SİVİL HAVACILIĞIN MİMARI TEYYARECİ VECİHİ HÜRKUŞ DÜNYAYI YAŞANIR KILMANIN YOLU ÇİFTÇİLERİN REFAHI ARTMADAN SANAYİCİLERİN REKABET GÜCÜ ARTMAZ DEVRİNİN YAŞAYAN KÜTÜPHANESİ MÜTEFEKKİR CEMİL MERİÇ MUTLU OLMAK İÇİN ÇÖP KAMYONU TEORİSİNİ UYGULAYALIM YAZARLIK, OYUNCULUK SERÜVENİ SONRASI GELEN VEKİLLİK DARPHANE, MANGIR VE KAYME SEYDİŞEHİR’İN MANEVİ MİMARI FAKİRLERİN EFENDİSİ SEYYİD HARUN VELİ RIZIK MESELESİ TAŞ KÖMÜRÜ VE UZUN MEHMET ŞANLIURFA TAŞ EVLERİ VE NAHRİN HOTEL & ART TÜRKİYE’NİN TARIMA DAİR SORUNLARI VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ KORUYUCU AİLELER VE MANİSA KORUYUCU AİLELER DERNEĞİ VARDIR BUNDA DA BİR HAYIR ÖLÜMSÜZLÜK AĞACI PORSUK AĞACI BEREKETLİ TOPRAKLARIN MAYALADIĞI ELMALI’NIN GURURU İBRAHİM BEDRETTİN ELMALI BİR ADALET HİKÂYESİ GAYBI ANCAK ALLAH BİLİR ÇİFTÇİLERİN REFAHI ARTMADAN SANAYİCİLERİN REKABET GÜCÜ ARTMAZ HİCİV USTASI BİR DEVLET ADAMI ŞAİR EŞREF MEDENİYETİN YAPISI KİTAPLAR VE DERİK KİTAP FUARI ŞAİR YAZAR SİYASET VE DEVLET ADAMI SÜLEYMAN ARİF EMRE İKİ İSTİKLAL MADALYALI MİLLİ KAHRAMAN MANİSALI ALİ BEY İMANIMIZIN DERECESİ NE BOYUTTA AKHİSARLI ŞEYH İSA VE ÇAĞLAK FESTİVALİ BİLGİ TOHUMU EKEN BAHÇIVAN ÖĞRETMEN BEYAZ ALTIN PAMUK HAYATA KİRLİ BİR CAMDAN BAKMA “ÖNYARGI” KOCA YUSUF’UN KİSPET GİYME TÖRENİ ARAYANLARIN HİKMET YOLCULUĞU